Bloggsíða Stefáns Gíslasonar

Svínahamborgarhryggur verður eflaust á mörgum íslenskum matborðum á aðfangadag. En hversu margir sem sitja við þessu sömu borð skyldu velta því fyrir sér hvaðan þetta bragðgóða kjötstykki er upprunnið?

Mér finnst skipta máli hvaðan hamborgarhryggurinn kemur. Líklegast er að hann komi frá íslensku verksmiðjubúi, þar sem

• nokkur þúsund grísir eru aldir samtímis,
• velferð dýra er ekki ofarlega á forgangslistanum,
• sjúkdómar breiðast hratt út,
• sýklalyfjanotkun er tiltölulega mikil,
• gríðarlegt magn af úrgangi fellur til og er jafnvel dælt í sjóinn,
• vinnan er unnin af farandverkamönnum sem taka engan þátt í nærsamfélaginu og greiða engin gjöld til þess,
• búið hefur verið byggt upp á skömmum tíma með miklum lántökum – og þar sem
• einhver banki er löngu búin að taka búið upp í skuldir, „aflúsa“ það á kostnað almennings og selja það til nýrra eigenda á niðursettu verði.

Flest af þessu gildir nefnilega um þá framleiðslustaði sem sjá Íslendingum fyrir miklum meirihluta af árlegri svínakjötsneyslu þeirra.

Ólíklegra er að hamborgarhryggurinn komi frá íslensku fjölskyldubúi, þar sem

• takmarkaður fjöldi grísa er alinn samtímis,
• allvel er séð fyrir velferð dýranna,
• sjúkdómar er tiltölulega fátíðir,
• sýklalyfjanotkun er tiltölulega lítil,
• úrgangur sem fellur til er nýttur á búinu,
• vinnan er unnin af heimilisfólki sem tekur þátt í nærsamfélaginu og greiðir gjöld til þess – og þar sem
• búið hefur verið byggt upp á tiltölulega löngum tíma fyrir eigið fé og hófleg lán, án þess að nokkurn tíma hafi komið til afskrifta.

Já, mér finnst skipta máli hvaðan hamborgarhryggurinn kemur. En þarna er mér og öðrum svínakjötsneytendum vandi á höndum. Umbúðirnar utan um hamborgarhrygginn í búðinni segja nefnilega fátt um upprunann, nema þá í hvaða fyrirtæki kjötstykkinu var pakkað í neytendaumbúðir. Til að bregðast við þessu hringdi ég á dögunum í svínabónda sem ég kannast við, einn af þessum fáu sem enn reka fjölskyldubú, og spurði hvort hann gæti útvegað mér hamborgarhrygg af einum grísanna sinna. Svona hringingar voru greinilega ekki daglegur viðburður, en bóndinn tók erindinu einkar ljúflega, og áður en yfir lauk var hann búinn að finna leið sem líklega mun duga til að ég geti boðið fjölskyldunni upp á hamborgarhrygg af þessum ólíklegri uppruna á aðfangadag. Bóndinn lét þess reyndar getið að líklega væri kjötið frá honum ekkert öðruvísi á bragðið en kjötið frá verksmiðjubúunum, því að svínin fengju nokkurn veginn sama fóður á báðum stöðum. En mér er svo sem sama um bragðið, bara ef mér finnst það gott. Það eru öll hin atriðin sem ég taldi upp hér að framan sem mér er ekki sama um.

Uppruni matvöru á ekki að vera neitt leyndarmál! Og ef fólki er ekki sama, og ef upplýsingar um upprunann eru ekki á umbúðunum, þá á þetta sama fólk að spyrja. Nærtækast er að spyrja í búðinni, og jafnvel þótt fátt verði um svör skiptir spurningin máli. Þegar nokkrir eru búnir að spyrja svipaðrar spurningar er þetta nefnilega orðið að „eftirspurn“, sem er nógu merkilegt hugtak í verslunarrekstri til að það kalli á viðbrögð. Nú, svo er líka hægt að hringja í svínabónda, ef maður þekkir einhvern svoleiðis.

Svínakjöt og svínakjöt er ekki endilega það sama, þó að það sé eins á bragðið!

Filed under: Sjálfbær þróun |