Sjálfbær göng???
Í viðtali í hádegisfréttum RÚV fyrir stundu sagðist Guðfríður Lilja Grétarsdóttir, formaður umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis, vilja vera sannfærð um að Vaðlaheiðargöng verði sjálfbær, áður en ráðist er í framkvæmdina. Þetta gleður mig í sjálfu sér, en hins vegar fæ ég ekki betur séð en að þessi yfirlýsing sé eitt dæmi af mörgum um misnotkun á orðinu „sjálfbær“. Það gleður mig ekki.
Það að eitthvert fyrirbæri sé sjálfbært þýðir að það styðji meira við sjálfbæra þróun en önnur sambærileg fyrirbæri. Og sjálfbær þróun er „þróun sem mætir þörfum nútímans án þess að skerða möguleika komandi kynslóða á að mæta þörfum sínum“, svo vitnað sé í skilgreiningu Brundtlandnefndarinnar frá 1987. Sjálfbær þróun byggir á samþættingu umhverfislegra, efnahagslegra og félagslegra þátta, og á jafnrétti milli kynslóða og milli heimshluta. Það er því í raun afbökun á hugtakinu að halda því fram að eitthvert fyrirbæri sé „sjálfbært“ nema að umhverfislegar, efnahagslegar og félagslegar hliðar þess hafi allar verið skoðaðar í samhengi, og að fyrirbærið sé að þeirri skoðun lokinni talið ásættanlegt með tilliti til allra þessara þriggja þátta.
Mér skildist á viðtalinu við Guðfríði Lilju að umrædd „sjálfbærni“ Vaðlaheiðarganga snerist eingöngu um efnahagslega þáttinn. Þarna hefði því farið betur á því að tala um að göngin þyrftu að „standa undir sér fjárhagslega“, vera „þjóðhagslega hagkvæm“, eða eitthvað í þá veru. Það getur svo sem vel verið að þessi göng séu mjög í anda sjálfbærrar þróunar og hafi jákvæð áhrif til langs tíma, jafnt á vistkerfi, hagkerfi og samfélag. Séu menn sannfærðir um það er rökrétt að tala um sjálfbærni ganganna, en annars ekki.
Eins og ég nefndi í upphafi er hér á ferð eitt dæmi af mörgum um misnotkun sjálfbærnihugtaksins. En hér heggur eiginlega sá sem hlífa skyldi. Umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis þarf flestum öðrum fremur að temja sér sómasamlega umgengni við hugtök á sviði umhverfismála og sjálfbærrar þróunar.
Filed under: Málfar, Sjálfbær þróun |
Bloggsíða Stefáns Gíslasonar 
Æi já. Reyndar stórefa ég að þessi göng komi til með að standa undir sér fjárhagslega og skil ekki alveg hvaðan eftirspurnin eftir þeim er komin. Og tel mig hafa smá vit á því eftir að hafa sótt vinnu austur fyrir Vaðlaheiði í nokkur ár og ekki saknað ganga. Þetta endar bara með því að stjórnvöld nota göngin sem enn eina ástæðuna til að taka alla þjónustu frá þeim sem austan þeirra búa og segja að fólk geti bara farið í gegn um göngin á leið til Akureyrar eða Reykjavíkur að sækja þjónustu.
Orð í tíma töluð. Hitt er að sennilegast er verið að miða við aðferðum og hugsun ættuð til 1950 eða þar um slóðir, hvað varðar að meta hagkvæmni bílavegaframkvæmda, þó eitthvað hafi verið plastrað ofan á. Á enn frekar við í þéttbýli reyndar. Get grafið upp fræðsluefni t.d. á vtpi.org